AI tạo ra bước tiến trong sàng lọc sức khỏe cộng đồng

Theo một báo cáo của World Economic Forum vào tháng 1/2024, đến năm 2030, thế giới đối mặt với sự thiếu hụt gần 10 triệu bác sĩ, y tá và nữ hộ sinh, cùng lúc đó là nhu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng tăng của dân số già hóa. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, Hệ thống y tế Việt Nam, mặc dù đã có những thay đổi to lớn, nhưng đầu tư và chi phí cho y tế vẫn còn rất hạn chế. Theo tính toán, năm 2018 Việt Nam chỉ có hơn 8 bác sĩ/10.000 dân, chỉ có 1,8 điều dưỡng/1 bác sĩ. Đây là tỷ lệ thấp nhất tại Đông Nam Á và ít hơn từ 4 đến 9 lần so với các nước phát triển. 

World Economic Forum dự báo, đứng trước sự thiếu hụt và các thách thức này, thị trường trí tuệ nhân tạo (AI) chăm sóc sức khỏe toàn cầu sẽ có giá trị gần 188 tỷ đô la vào năm 2030. AI cung cấp các giải pháp thiết thực có thể giúp các quốc gia và tổ chức trên toàn cầu vượt qua những thách thức này và cải thiện kết quả, nâng cao chất lượng chăm sóc và thúc đẩy công bằng trong chăm sóc sức khỏe. 

Chia sẻ tại Diễn đàn Công nghệ ngành Y tế do Bộ Y tế tổ chức diễn ra vào sáng ngày 1/10/2024, anh Lê Minh - Giám đốc Công nghệ CMC TS cho biết: “Tại Việt Nam, nhiều thách thức về chăm sóc sức khỏe cộng đồng, ví dụ như đo lường sức khỏe từ xa - đặc biệt ở các địa phương vùng sâu vùng xa cũng có thể được giải quyết nhờ vào AI.” 

Trước đây, việc theo dõi và đo lường sức khỏe từ xa thường mất chi phí lớn. Chi phí này bao gồm chi phí thiết bị và bảo trì thiết bị đo lường các dấu hiệu sinh lý biến đổi như nhịp tim, huyết áp, nhịp thở, rối loạn nhịp tim, SPO2. Thêm vào đó, chi phí về logistics như vận chuyển, hoàn trả cũng tốn kém. Các thiết bị này thường có hướng dẫn sử dụng phức tạp, yêu cầu nhân viên vận hành có chuyên môn. Thời gian đo lường kéo dài, các xét nghiệm về huyết học còn có thời gian chờ đợi kết quả lâu. 

“Các thách thức này có thể được giải quyết với ứng dụng AI đo chỉ số sức khỏe dựa trên video khuôn mặt. Ứng dụng giúp chẩn đoán các tiêu chí sức khỏe của người dân, hỗ trợ thăm khám sức khỏe đơn giản ngay chỉ trong điện thoại di động. - Anh Lê Minh – CTO CMC TS cho biết. “Ứng dụng hỗ trợ việc đo lường sức khỏe với quy mô lớn và chi phí thấp, đặc biệt ở những khu vực dân cư ở vùng sâu vùng xa khó tiếp cận bệnh viện và cơ sở y tế.” 

Ứng dụng AI theo dõi sức khỏe có cách thức hoạt động đơn giản: người dân mở điện thoại di động, quay một đoạn phim khuôn mặt khoảng 15-30 giây, AI sẽ dùng hình ảnh đó để chiết xuất ra thông tin sức khỏe cơ bản như nhịp thở, huyết áp, SPO2,… Hệ thống sử dụng dữ liệu này để so sánh với số liệu thống kê trung bình và đưa ra đánh giá sức khỏe của người đó.  

Ứng dụng đã được kiểm chứng, phù hợp với nhiều đối tượng người dùng thuộc nhiều chủng tộc, màu da khác nhau, thích hợp với nhiều tình trạng sức khỏe và có thể kết hợp với các thiết bị đeo tay có camera cảm ứng để đo huyết áp, nhịp tim, hồng cầu, chỉ số HbA1c (đường huyết),… 

Anh Lê Minh nhấn mạnh: “Ứng dụng AI được đánh giá có tiềm năng lớn, có thể đưa việc khám sức khỏe đến với cộng đồng, đến tận từng gia đình và cá nhân, giúp phát hiện sớm các bệnh và yếu tố nguy cơ trước khi xuất hiện triệu chứng, cho phép can thiệp sớm và thu được kết quả tốt hơn, cho phép ngăn ngừa dịch bệnh bùng phát và nâng cao sức khỏe cộng đồng. Điều trị sớm và thay đổi lối sống giúp giảm đáng kể chi phí dài hạn liên quan đến bệnh nan y. Phát hiện bệnh sớm giúp giảm gánh nặng bệnh tật chung lên hệ thống chăm sóc sức khỏe, từ đó tiết kiệm chi phí.” 

Dù tiềm năng ứng dụng lớn, anh Lê Minh cũng nêu một số khuyến cáo khi áp dụng: “Ứng dụng AI này chỉ sử dụng làm công cụ sàng lọc, công cụ hỗ trợ lâm sàng chứ không phải công cụ chẩn đoán và không thay thế được chuyên gia sức khỏe.” 

Nghiên cứu và ứng dụng AI trong chẩn đoán hình ảnh, đo lường chỉ số sức khỏe tại Việt Nam đang ở giai đoạn đầu. Một số ứng dụng AI hỗ trợ chẩn đoán do các công ty công nghệ quốc tế phát triển đã được triển khai tại một số bệnh viện. Tuy nhiên, dữ liệu người Việt có tính đặc thù. Điều này làm giảm hiệu quả của các thuật toán AI vốn được huấn luyện dựa trên dữ liệu. Một số tập toàn trong nước như Vingroup, Viettel và CMC cũng đã từng bước phát triển các giải pháp thông minh hỗ trợ chẩn đoán hình ảnh y tế. Đây có thể coi là điểm sáng và là hướng đi đúng đắn khi Việt Nam có thể tự chủ được công nghệ lõi, đặc biệt là bảo đảm vấn đề bảo mật dữ liệu sức khoẻ của người dân.